Zamek w Reszlu

 1241 roku pochodzi pierwsza wzmianka o drewnianej strażnicy wzniesionej przez Krzyżaków w zakolu rzeki Sajny. Wcześniej w miejscu tym prawdopodobnie istniał pruski gród, osada powstała przy strażnicy otrzymała w 1337 roku prawa miejskie.

W 1350 roku biskup Jan I z Miśni rozpoczął wznoszenie obecnie istniejącego zamku murowanego, budowa trwała pół wieku. Od 1355 do 1373 roku budowę kontynuował jego następca - Jan II Styprock. W tych latach zamek otrzymał swoją pierwszą formę - jedno skrzydło z częścią pomieszczeń przystosowanych do zamieszkania z pozostałych 

Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, IX 2021

stron otoczono dziedziniec murem. Możliwe, że przy murze istniały jakieś inne, mniejsze zabudowania. Druga faza budowy przypada na następne 25 lat. Tę fazę należy łączyć z biskupem Henrykiem III Sorbomem, który w nowym południowym skrzydle urządził pomieszczenia mieszkalne dla biskupów. Na przełomie XIV i XV wieku przy murze zachodnim powstało mniejsze skrzydło jako adaptacja podcienia przy bramie wjazdowej. W tej formie zamek dotrwał do dziś nieznacznie już tylko zmieniony. Pierwotnie istniały jeszcze arkadowe krużganki, które jednak nie dotrwały do dziś zburzone w 1822 roku. W narożniku północno-zachodnim jest potężna wieża kwadratowa w dolnej partii a okrągła w górnej.

W trakcie prac archeologicznych odkryto w narożniku południowo-wschodnim fundamenty mogące być podstawą wieży w tym miejscu podobnej do przeciwległej. Również podczas prac okazało się, że pierwotnie brama usytuowana była w murze południowym, ale przeniesiono ją po wybudowaniu tu skrzydła mieszkalnego. Przy skrzydle północnym odnaleziono resztki podłogi drewnianej należącej do budynku 

Zamek w Reszlu w 1915 roku [źródło]

wzniesionego wcześniej niż to skrzydło - prawdopodobnie podczas przebudowy w XVI wieku.

W 1466 roku Reszel został włączony do Polski. W 1505 roku wokół zamku powstał mur obronny z półcylindrycznymi bastejami typu wieżowego. W latach trzydziestych XVI wieku prowadzono prace remontowe przy skrzydle wschodnim oraz dobudowano przy bramie wjazdowej wartownię. Ponownie roboty remontowe wykonano w latach 1594-1597 za rządów kardynała Andrzeja Batorego, podwyższono wtedy wieżę oraz zaadaptowano pomieszczenia skrzydła wschodniego na pokoje gościnne. Po zewnętrznej stronie w murze obwodowym pozostały ślady wzniesionych podczas tych prac budynków, rozebranych w XIX i XX wieku.

Zamek tracił na znaczeniu i w drugiej połowie XVIII wieku wykorzystywano już tylko kilka pomieszczeń. Lustracja przeprowadzona w 1767 roku przedstawia wizerunek zamku znacznie zniszczonego. Do 1795 roku zmieniono go na więzienie, co związane było z pewnymi prostymi pracami adaptacyjnymi.

Na początku XIX wieku zamek został dwukrotnie dotknięty przez pożar - w 1806 i 1807 roku. Po tych wydarzeniach dopiero w latach dwudziestych XIX wieku po przekazaniu zamku gminie ewangelickiej rozpoczęto remont zrujnowanej budowli. Podczas tego remontu dość znacznie zmieniono wygląd zamku, dotyczy to głownie zmian w skrzydle 

Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, IX 2021

południowym, które zmieniono na kościół. Zamurowano część otworów okiennych, zburzono ściany działowe i strop wykonując nowy. Pozostałe skrzydła przystosowano do celów mieszkalnych, jedynie wieża wartownicza czekała remontu aż do XX wieku.

W okresie międzywojennym przystąpiono do kolejnego remontu zaniedbanego obiektu. Odbudowano zewnętrzny ciąg fortyfikacyjny z bastejami, przebudowano wnętrze skrzydła zachodniego oraz częściowo wschodnie.

Po remoncie rozpoczętym w 1976 roku zamek oddano w użytkowanie w 1985 roku. Obecnie mieści się tu galeria sztuki ludowej Warmii i Mazur. Również Dom Pracy Twórczej znalazł tu swoje miejsce, można w nim przenocować.